بررسی مولکولی جمعیت جدایه های گونه کمپلکس fusarium graminearum گندم استان اردبیل

یکی از بیماری­های مهم گندم بیماری بلایت فوزاریومی سنبله می­باشد که همه ساله خسارت کمی و کیفی زیادی به این محصول وارد می­کند. گونه­های غالب عامل این بیماری در بسیاری از کشورها fusarium graminearum، f. avenaceum و f. culmorum است. آلودگی به f. graminearumمی­تواند منجر به آلودگی دانه به مایکوتوکسین­های deoxynivalenol (don)، 3-acetyldeoxynivalenol (3-ac don)، 15-acetyldeoxynivalenol (15-acdon)،  nivalenol(niv) و zeralenone (zea) شود. نظر به آلودگی بالای گندم محصول سال 1390 استان اردبیل به f. graminearumو مایکوتوکسینdon بررسی جمعیت جدایه­های گندم این گونه کمپلکس قارچی در استان اردبیل هدف این تحقیق بود. در اجرای این تحقیق در سال 1390 در فصل برداشت گندم از مزارع و محل­های جمع­آوری محصول گندم مناطق مختلف استان اردبیل شامل: پارس­آباد مغان، گرمی، بیله­سوار، نمین و اصلاندوز نمونه­برداری و با کشت نمونه­ها در محیط­کشت­های مناسب جدایه­های فوزاریوم از آنها حاصل شد. با بررسی ویژگی­های مورفولوژیک تعداد 321 جدایه گونه کمپلکس f. graminearum تشخیص شد. جهت تأیید بررسی­های مورفولوژیک از یک جفت پرایمر اختصاصی تشخیص این گونه استفاده شد که در تعداد 321 جدایه باند 450 جفت بازی تولید نمود و تشخیص مولکولی گونه f. graminearum به اثبات رسید. برای تعیین جایگاه فیلوژنتیک جدایه­های گونه کمپلکس f. graminearum حاصل از گندم استان اردبیل از آغازگرهای اختصاصی که برای قسمتی از توالی ژن آمونیا لایگیز2 (ctps2) طراحی شده­اند و با تکثیر قطعاتی با طول متفاوت، اجزای این گونه مرکب را از هم تفکیک می­کنند، استفاده شد، همچنین توالی نوکلئوتیدی قطعات تولید شده در چهار جدایه تعیین گردید. نتایج حاصل از pcr با آغازگرهای ژن آمونیا لایگیز2 در تعداد 287 جدایه تولید باندهای bp311 و bp 162 را نمود، که توسط جدایه­های گونه فیلوژنتیک fusarium asiaticum تولید می­شود. به این ترتیب 4/89 درصد جدایه­ها متعلق به گونه f. asiaticumو 6/10 درصد آنها از سایر اجزا گروه گونه مرکبf. graminearum  بودند. توالی نوکلئوتیدی ژن آمونیا لایگیز2 جدایه­ها نیز مـؤید تشخیص گونه­ی f. asiaticum و تفکیک آن از سایر اجزای گونه مرکب f. graminearum بود. نتایج این تحقیق نشان داد که با کاربرد آغازگرهای عمومی و اختصاصی در مدت زمان کوتاهی گونه f. graminearum و گونه­های فیلوژنتیک این گونه مرکبقابل تشخــیص هســتند. به­نظر می­رسد آلودگی بالای گندم اردبیل به don توسط گونه f. asiaticum ایجاد می­شود.